Kính chào các Bác, các anh chị. Đây là Dharma Expresso cho ngày hôm nay.

Thưa các Bác khi mà mình học Phật thì đìều đầu tiên cần biết là Phật dạy về Tam Vô Lậu Học tức là Giới Định Huệ. Tam là ba, Vô lậu là không còn sản sinh ra những chuyện phiền não, những chuyện đau khổ, buồn bã nữa. Không còn sản sinh ra vòng luân hồi nữa nghĩa là vô lậu. Không còn làm cho công đức mình thất thoát. Lậu tức là thất thoát. Mình buồn, mình giận, mình đau, mình khổ. Mình ghen, mình ghét tức là mình làm thất thoát đi công đức. Tam Vô Lậu học là học làm sao để mình không để mất đi công đức. Đây là bài học căn bàn nhất mà Thầy đã nói tới lui trăm lần rồi. Bây giờ trong Dharma Expresso này Thầy xin tóm tắt vài ba cái để cho mình ghi nhớ. Nó gồm 3 phần là Giới Định Huệ. Sau này các Bác sẽ thấy 3 giai đoạn đó gần như tương tợ với 3 giai đoạn mà Thầy thường nói là kỹ thuật, nghệ thuật và đạo thuật. Đó là 3 giai đoạn tiến hóa của mình trong cuộc sống. Bất kỳ chuyện gì mình làm đều cũng đi từ kỹ thuật, tay quen làm thuần thục rồi thì sẽ đến nghệ thuật. Nghệ thuật giỏi rồi thì mình sẽ tới đạo thuật. Bất kỳ lúc nào mình cũng lan tỏa ra cái đạo đó.

Đối với người mới bắt đầu tu thì Giới là kỹ cương, khuôn phép. Định là sự an định của tâm hồn của mình. Huệ là sự sáng suốt do tâm hồn an định tạo ra. Đó là ý nghĩa thông thường nhất. Thí dụ như ngày xưa đức Phật ngài nói rằng nếu chúng ta muốn bật đèn cầy lên mà gió lại nhiều quá thì phải làm sao? Nếu con lấy tay che lại, con che phía trước thì gió đánh phía sau, con che phía sau thì gió đánh ngang hông, con che ngang hông thì gió đánh phía dưới lên, vậy con phải làm sao? Con phải đem đèn cầy vào trong một phòng kín đóng cửa lại thì gió sẽ không tạt thì lửa đèn cầy sẽ không tắt và cái phòng đó chính là Giới, những khuôn phép ngăn chận đi gió bên ngoài đánh vào. Bàn đầu khi vào thì ánh lửa của đèn cầy sẽ còn thụt lui thụt tới, lên xuống, nhưng không tới 30 giây thì ánh lửa sẽ lắng xuống, cháy to và mạnh lên. Định là sự lắng đọng của ngọn lửa và Huệ là sự tỏa sáng. Hai cái đó gần như đi liền với nhau cho nên khó thấy được. Đây là ví dụ hay nhất và căn bản nhất của nhà Phật về Giới Định Huệ. Chính đức Phật là người dạy chúng ta làm sao để mà tu.

Khi mình tu học hơn một chút thì mình thấy ví dụ ngọn lửa đó là ví dụ về trí huệ có trong người của mình. Lửa có lắng đọng thì mới cháy mạnh, cháy cao to lên được, mới tỏa sáng lên được. Nếu ngọn lửa không có thì không xong nên chuyện đầu tiên cả là cần phát tâm. Phát tâm là người bật hộp quẹt để lửa bùng lên. Phát tâm rồi thì mới có chuyện trì giới được. Phát tâm là gì? Phát tâm là khởi cái tâm mong muốn làm sao mình được sáng suốt vì cuộc sống có nhiều đau khổ quá và mình thấy rõ ràng là do mình không sáng suốt mà ra.

Có một chị hỏi rất đặc biệt là thưa Thầy làm sao con tu Giới Định Huệ trong khi con buôn bán. Lần sau Thầy sẽ nói Giới Định Huệ trong những ngành nghề khác. Thầy đã trả lời cho chị ấy như sau: Trì giới tức là kỷ cương, khuôn phép cho nên khi chị set up, chị làm tiệm bán đồ thì chị phải biết chị bán món gì rõ ràng, định sẵn giá cả món hàng không quá cao quá thấp, không bỏ lòng tham trong cái giá đó. Chị nên coi thị trường, đặt định giá cả rồi thì xem những người làm việc cho chị. Chị phải sắp đặt rõ ràng người đó làm công việc như thế này, một... hai... ba... bốn... và nếu không xong thì có hậu quả như thế này, một... hai... và nếu làm tốt thì sẽ có hệ quả như thế này, ba... bốn.... Còn nếu làm bê bối thì sẽ có chuyện như sau, năm... sáu.... Đối với người làm việc thì cho rõ ràng. Trong quá trình làm việc thì phải sắp đặt rõ ràng là tuần sau như thế nào, tháng sau như thế nào và phải quản lý tất cả tiền tài, tiền bạc đi vào, đi ra như thế nào. Khi Thầy nói như vậy thì chị ấy sửng sờ: ủa vậy sao? Con thì làm tới đâu hay tới đó. – Không đuợc đâu, chị phải đặt kỹ cương, khuôn phép rõ ràng về cách mà chị muốn làm việc, hệ thống mà chị làm việc vì buôn bán cũng là một hệ thống. Chị đặt định người này làm việc gì, công việc chạy như thế nào, planing tháng năm này món hàng đó sẽ thay đổi như thế nào, vân vân….Khi chị suy nghĩ rõ ràng rồi thì chị sẽ không sinh phiền não, rắc rối, công việc sẽ chạy rất là dễ dàng. Chị ấy lại hỏi Thầy: như vậy sau khi con làm cho công việc chạy trơn tru rồi thì chuyện gì sẽ xảy ra?Thì Thầy trả lời: Nếu kỹ cương, hệ thống đã rõ ràng rồi, chị biết biết lúc nào hàng vô, lúc nào hàng ra, phải kiểm tra, vân vân rồi thì đó là Giới.

Bây giờ tới Định là gì? Mục đích buôn bán của chị là gì? Thì chị nói: con muốn làm giàu thôi. Thì Thầy nói giữa cái giàu đó và cái vui thì chọn cái nào? Chị nói: ồ, con thì chọn cả cái vui và cả cái giàu. Trời đất ơi, cũng khôn lắm chứ! Nếu muốn như vậy thì cái vui mà mình muốn có thì không phải bán xong mới vui mà lúc bán mình cũng phải vui. Mà tại sao đang lúc bán mình phải vui ? Là vì người mua họ cảm thấy mình chân thật, họ thấy giá cả phải chăng, cảm thấy món hàng mà mình bán có thể tin cậy được. Nếu hàng hư thì họ tới họ có thể trả mình và nếu họ có vấn để thì mình có thể trả lời được. Cho nên chuyện mình bán hàng thành công là cũng đi đôi với chuyện mình làm cho người mua họ vui, họ tin tưởng, họ tín nhiệm và cảm thấy họ làm với mình lâu dài được. Và tại sao họ trở lại với mình? Là vì họ cảm thấy mình là người dễ thương, là người bạn có bộ mặt tin cậy được và người bạn nói cái gì thì thật sự đúng như vậy. Cho nên các Bác biết tạo ra niềm vui và tín nhiệm cho người tới mua, đó là Định đó các Bác! Tạo ra sự tín nhiệm, tạo ra niềm vui, tạo ra sự tin tưởng. Đối với người trong nhà mình, những người làm việc cho mình thì mình cũng phải nhất trí về cách đối xử với họ. Như vậy thì lập tức mình sẽ lan tỏa niềm vui tới người mua, khách hàng của mình và người làm việc với mình. Cho nên các Bác thường nghe trong nhà Phật chữ thiền duyệt. Thiền duyệt là niềm vui của thiền định, thiền lúc nào cũng tạo niềm vui cả, cho nên nếu các Bác buôn bán mà tạo được niềm vui thì đúng là Bác đã làm đến chỗ tốt lắm rồi. Nếu mình vui với nhau thôi chỉ vì mình buôn bán được đắt quá, là vì mình lừa được người mua thì cái đó không phải là niềm vui thiền định đâu các Bác ơi! Người mua cũng vui, người bán cũng vui và hệ thống, chỗ mình bán lúc nào cũng vui nhộn cả, tạo niềm vui. Cho nên nhiều khi giá cả mình phải chăng, thái độ của mình với người mua cũng phải làm sao cho người ta tín nhiệm và người ta cảm thấy mình có thể là một người bạn, một người tin cậy nhiều năm. Có những chuyện gì trong tương lai họ muốn nói với mình thì họ có thể nói được. Cho nên mình mở ra được như vậy, không kẹt vào lòng tham thì mình gọi là định. Nếu mình kẹt vào lòng tham, cái gì cũng muốn thêm muốn thêm thì không phải là định đâu các Bác ơi! Cho nên mình lan tỏa đến người mua lòng tín nhiệm và niềm vui. Các Bác thấy có hai chuyện dễ sợ chưa? Tín nhiệm và niềm vui tức là mình tu cái định trong ngành buôn bán của mình rồi đó!

Như vậy các Bác có thấy có hay không? Cái định mình có thể tu được. Bên sau của cái tín nhiệm và niềm vui đó trái tim của mình không tham lam, té ra mình buôn bán không phải là mình làm giàu mà mình buôn bán mỗi giây mỗi phút gặp người mua, người đồng sự của mình lúc nào cũng tự tại, nhẹ nhàng hết, đó là định đó các Bác! Cứ không phải định là ngồi yên một chỗ đâu. Và như vậy thì mình sẽ không thất thoát, không sinh phiền não.

Thứ ba là Huệ. Thế nào là Huệ? Huệ là sự tỏa sáng niềm vui và ánh sáng của mình, tức là tạo ra một văn hóa lúc nào cũng tạo ra tín nhiệm và niềm vui cả. Người mua cũng như người làm việc với mình ai cũng hiểu mình là người tin cậy được, chứ không phải hôm nay nói như vậy, hôm sau lật lại, ngày hôm nay mình nói vầy ngày hôm sau lại đổi đi, mà lúc nào cũng rất là rõ ràng. Mình có một hệ thống rõ ràng như vậy, có một triết lý sống rõ ràng như vậy thì tự nhiên mình sẽ tạo một văn hóa. Tiệm mình như vậy thì tự nhiên tiệm bên cạnh cũng sẽ bắt chước theo. Họ thấy ủa mà sao đông người tới như vậy và tiệm bên cạnh cũng vậy. Từ từ cả cái chợ sẽ có văn hóa làm con người vui vẻ dễ dàng hơn, đầy tín nhiệm hơn, chân thật hơn. Và mình buôn bán không phải là mình bán món đồ đó mà thật sự mình chia xẻ niềm vui với những người tới.

Bây giờ các Bác hãy coi tất cả mọi chuyện như là một cuốn phim thì các Bác thấy khi mình tách lời nói ra thì giao thiệp giữa mình và người khác thật là buồn cười. Và mình thấy cuộc sống của mình dù Bác là người mua hay người bán đều là cuộc sống mình chia sẻ niềm vui và sự chân thành với nhau. Vì vậy, mình phài tu Giới Định Huệ ngay trong buôn bán đó các Bác, mà Huệ là tạo thành một văn hóa của sự tín nhiệm, của niềm vui, của sự chân thành. Từ đó mình thấy mình không phải nói láo mới làm được việc. Không cần phải nói láo các Bác ơi! Mình có thể tu Giới Định Huệ trong lúc buôn bán từ lúc đặt định hệ thống buôn bán, cho tới cách giao tiếp với người làm việc với mình và người mua, cho tới mình tạo ra một văn hóa, cho tới những người họ sống chung họ thấy được giá trị của sự tỏa lan sự tín nhiệm. Các Bác biết không, cái đó đúng là mình đang hoằng dương Phật pháp ngay trong cuộc sống của mình đó.

Tạm thời ngày hôm nay Thầy nói về Giới Định Huệ mình có thể tu được ngay trong lúc buôn bán, lần khác Thầy sẽ nói những ngành nghề khác. Cám ơn các Bác đã lắng nghe và chúc các Bác một ngày vui và tỉnh.

Thầy Hằng Trường thuyết giảng

Nhóm Đánh Máy và Phiên Dịch Hội Từ Bi Phụng Sự thực hiện